با گسترش فضای رقابتی کنکور و معدل در سال‌های مختلف متوسطه دوم، خانواده‌های بسیاری دنبال آن هستند که کودکان خود را در مدارس خاص مانند مدارس سمپاد و نمونه دولتی ثبت‌نام کنند. تحصیل در این مدارس می‌تواند تا حد بسیار زیادی پایه علمی دانش‌آموزان را قوی کند تا فرد نیاز چندانی به کلاس های تقویتی نداشته باشد. امکانات، ویژگی‌ها و سطح آموزش در این مدارس به گونه‌ای است که بسیاری از رتبه‌های برتر کنکور، دانش آموختگان این مدارس خاص هستند.

در گام اول باید این نکته را دانست که هر فردی تیزهوش نیست و توانایی یا شرایط لازم بری تحصیل در مدارس تیزهوشان را ندارد، اما درصورتی که ضریب هوشی و توانایی فردی مناسبی دارید، می‌توانید با تلاش و استفاده از کلاس‌های آمادگی ورود به مدارس خاص شما نیز در آزمون ورودی پذیرفته شده و از امکانات آن‌ها استفاده کنید. اما در کل درباره مدارس تیزهوشان چه می‌دانید؟ از امکانات و ویژگی‌های آن چه اطلاعاتی دارید؟ تفاوت آن با مدارس سمپاد یا نمونه دولتی را می‌دانید؟ در این مطلب از کاراتدریس قصد داریم تمام اطلاعات لازم در مورد مدرسه تیزهوشان را در اختیار شما قرار دهیم. پس با ما همراه شوید.

اطلاعاتی مفید درباره مدارس سمپاد

در ایران ارگانی به‌نام معاونت آموزشی استعدادهای درخشان (سمپاد) وجود دارد که به‌منظور مدیریت و نظارت روی این مدارس تاسیس شده است. مدارس استعدادهای درخشان در سرتاسر جهان فعالیت می‌کنند و قوانین خاصی برای ورود دانش‌آموزان جدید دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها و مواردی مربوط به مدارس تیزهوشان خواهیم پرداخت.

مدارس تیزهوشان در جهان

استفاده از مدارس تیزهوشان در میان کشورهای مختلف جهان نظریه‌های متفاوتی دارد. بسیاری از کشورها بر این باورند که افراد تیزهوش باید همانند سایر افراد و در کنار یکدیگر تحصیل کنند و تفکیک آن‌ها از یکدیگر اشتباه است. از طرفی کشورهای دیگر بر این باور هستند که برای استعدادیابی و توسعه هوش و استعدادهای شخصی، باید افراد تیزهوش را شناسایی کرده و امکانات و شرایط خاصی را در اختیارشان قرار داد.

برای مثال کشور چین یکی از طرفداران استفاده از مدارس تیزهوشان با هدف خدمت به منافع ملی و پرورش نبوغ در افراد با ویژگی‌های بالا بوده است. در حال حاضر کم‌تر از ۱۰ مدرسه تیزهوشان در کل چین وجود دارد که افراد طی آزمون های چندگانه تست هوش، تحصیل، رفتار، شخصیت و مصاحبه‌های مختلف در این مدارس پذیرفته شده و از امکانات بسیار ویژه‌ای حین تحصیل برخوردار می‌شوند.

در کشور آلمان نیز با توجه‌ به وجود ایالت‌های فدرال مجزا، برنامه یکپارچه‌ای برای استعدادیابی و تحصیل جداگانه کودکان تیزهوش وجود ندارد با این حال هرکدام از ایالت‌ها اهمیت این موضوع را جدی گرفته و برنامه‌های خاصی برای آن دارند.

کانادا نیز از دیگر کشورهایی است که به‌طور جدی برنامه‌هایی برای استعدادیابی افراد تیزهوش و تحصیل آن‌ها در مدارس خاص دارد. در این کشور برای پایه‌های مختلف آزمون‌هایی به‌ منظور ورود به مدارس تیزهوشان برگزار می‌شود تا افراد تیزهوش شناسایی شده و اجازه تحصیل در مدارس تیزهوشان را به دست بیاورند.

جالب است بدانید، کشور فرانسه یکی از کشورهای مخالف سیستم جداسازی کودکان و تحصیل در مدارس تیزهوشان است. در این کشور برنامه‌های گسترده‌ای برای استعدادیابی، پرورش نبوغ و توانایی دانش‌آموزان و تحصیل به‌صورت عمقی و عملی وجود دارد، اما این موارد به صورت یکپارچه برای تمام دانش‌آموزان در تمام مدارس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سال‌هاست که در کشور ما از سیستم مدارس خاص مانند، مدارس تیزهوشان و مدارس غیر انتفاعی استفاده می‌شود. هرچند این قوانین و شرایط مخالفانی نیز دارد که در بعضی موارد دلایل آن‌ها نیز قابل قبول و قانع کننده است.

مدارس استعدادهای درخشان در آمریکا

بعد از صحبت راجع‌به مدارس تیزهوشان در جهان، به‌طور اختصاصی در این بخش درمورد مدارس تیزهوشان در آمریکا صحبت خواهیم کرد. جالب است بدانید که در حال حاضر سیستم آموزشی آمریکا یکی از بهترین سیستم‌های آموزشی در جهان است. در مدارس این کشور، افرادی خلاق، متفکر و موفق پرورش داده می‌شوند.

سیستم آموزشی آمریکا تمرکز و اصرار چندانی به حفظ کردن دروس مختلف ندارد، چندان به دنبال سیستم امتحان و جواب پس دادن نیست، بلکه سعی دارد فکر کردن را به دانش‌آموزان یاد داده و آن‌ها را افرادی نقد کننده، متفکر و خلاق تربیت کند.

سیستم استفاده از مدارس تیزهوشان و تفکیک دانش‌آموزان تیزهوش از سال ۱۹۹۰ در آمریکا قوت گرفت. به طوری که در این سال، بیش از ۲ میلیون دانش‌آموز تیزهوش در ۳۸ ایالت آمریکا شناسایی شده و در مدارس تیزهوشان از مهد کودک تا دبیرستان مشغول به تحصیل شدند.

مدارس تیزهوشان آمریکا در کنار داشتن تمام اهداف سیستم آموزشی که در بالا ذکر شد، برنامه‌های ویژه‌ای برای تحصیل افراد تیزهوش نیز درنظر گرفتند. برنامه‌های مدارس تیزهوشان آمریکا دارای دو هدف اصلی غنی‌سازی و تسریع است. در غنی‌سازی، برنامه‌های آموزشی، کلاس‌ها و تمرین‌های خاصی برای دانش‌آموزان در روزهای تعطیل یا ساعات غیر از مدرسه نیز درنظر گرفته می‌شود.

همچنین در بسیاری از ایالت‌های آمریکا، کلوب‌های ویژه‌ای تشکیل شده تا دانش‌آموزان به‌طور تخصصی و با توجه به علاقه خود از امکانات عملی و تئوری این کلوب‌ها استفاده کنند.

اهداف تسریع نیز شامل ورود زود هنگام افراد تیزهوش به مقاطع بالاتر و تحصیل به‌صورت جهشی است. برای انجام‌گیری این هدف، دانش‌آموزان باید دروس‌ سال‌های بالاتر را بخوانند یا به‌طور همزمان به تحصیل در دو پایه مشغول شوند. البته این طرز فکر و شیوه مخالفانی نیز دارد، اما افراد بسیاری معتقدند که افراد تیزهوش این توانایی را دارند که زودتر از افراد معمولی تحصیلات پایه خود را تمام کنند و نباید تحصیل طولانی، وقت آن‌ها را هدر دهد.

ویژگی‌ها

مدارس تیزهوشان، مدارسی هستند که امکانات، سطح آموزش و ساعات حضور در مدرسه در آن‌ها بالاتر و بیشتر از مدارس عادی است. دانش‌آموزان برای حضور در این مدارس باید در آزمون‌های به خصوصی شرکت کرده و در آن پذیرش شوند. یکی از ویژگی‌های مدارس تیزهوشان آن است که علاوه‌بر گزینش دانش‌آموزان، مدرسان و کادر اداری مدرسه نیز گزینش می‌شوند.

در واقع معمولا معلم‌هایی با سابقه تدریس بالا در این مدارس مشغول به کار می‌شوند. در بیشتر موارد، این معلم ها افرادی هستند که تدریس خصوصی کنکور ریاضی و تقویتی بسیاری در خارج از مدرسه برگزار می کنند که دانش‌آموزان هنگام درس خواندن در کلاس‌های مدرسه از این افراد نکات بسیار زیاد و متنوعی یاد می‌گیرند و نیاز چندانی به شرکت در کلاس‌های تقویتی بیرون از مدرسه پیدا نخواهند کرد.

در طول تحصیل در پایه‌های مختلف مدارس تیزهوشان، سالانه دو آزمون سراسری پیشرفت تحصیلی در این مدارس برگزار می‌شود. این آزمون‌ها در تعیین میزان پیشرفت یا پسرفت دانش‌آموزان تاثیر بسیار زیادی دارد. دانش‌آموزان با نحوه پاسخگویی طولانی مدت به سوال‌های چهار گزینه‌ای آشنا می‌شوند و بعد از اعلام نتیجه آزمون به‌طور دقیق متوجه می‌شوند در چه دروسی ضعیف و در چه درس‌هایی قوی هستند. این ارزیابی به دانش‌آموزان کمک می‌کند، برنامه‌ریزی مناسب‌تری برای نحوه مطالعه خود داشته باشند.

یکی‌دیگر از ویژگی‌های مدارس تیزهوشان، مستقل بودن آن‌ها از لحاظ مالی است. مدارس تیزهوشان مدارس دولتی غیر وابسته‌ای هستند که درآمد خود را از طریق حق ثبت‌نام در مدرسه، حق ثبت نام در آزمون و… به‌دست می آورند. نکته قابل ذکر درباره مدارس تیزهوشان آن است که منابع تحصیلی در این مدارس مانند سایر مدارس یکسان است، اما امکانات آموزشی، شیوه تدریس، تکالیف درسی و برنامه آموزشی در این مدارس تفاوت زیادی دارد.

فوق‌برنامه‌ها در مدارس تیزهوشان، باید دنبال توسعه و گسترش استعدادها و نبوغ افراد باشد. تنها افزایش زمان برای حفظ کردن مطالب بدون تمرکز بر کار عملی، تفکر، انتقاد و خلاقیت هیچ نتیجه مثبتی به دنبال نخواهد داشت. در مدارس تیزهوشان معمولا از شیوه‌های متنوع آموزشی مانند، اسلایدهای مختلف، ارائه کنفرانس‌ها توسط دانش‌آموزان، استفاده از فیلم، برگزاری سمینارهای آموزشی درون مدرسه یا سراسری و… استفاده می‌شود.

در مدارس تیزهوشان سعی بر آن است که دانش‌آموزان به طور عمقی دروس را فهمیده و رابطه دروس مختلف با یکدیگر را درک کنند. برای همین منظور معمولا دروسی که باهم ارتباط افقی دارند برای مثال فیزیک، ریاضی، شیمی و زیست را در یک روز ارائه می‌‌دهند تا ذهن دانش‌آموزان بتواند ارتباط به مفاهیم مختلف علمی را درک کرده و آن‌ها را عمیق‌تر درک کنند.

علاوه‌بر وجود ارتباط افقی بین دروس، برنامه‌ریزان آموزشی سعی می‌کنند برنامه‌ها را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که در طول روز تنوع دروس از میزان خستگی و کسالت‌آور بودن آن‌ها بکاهد.

در مدارس تیزهوشان بر کارهای عملی و آزمایشگاهی تاکید بیشتری می شود.؛ بنابراین افراد علاقه‌مند به هنر، آزمایشگاه‌های فیزیک، شیمی و زیست می‌توانند در این مدارس به‌طور حرفه‌ای و جدی‌تر دنبال کسب علم و کشف استعدادهای خود باشند.

از دیگر ویژگی‌های مدارس تیزهوشان می توان به فعالیت‌های گروهی و شرکت دانش‌آموزان در کارهای کلاسی اشاره کرد. در این مدارس بیشتر از مدارس عادی بر تشکیل گروه‌های تحقیقاتی و یادگیری کارهای گروهی و دسته جمعی تکیه می شود تا هم دانش‌آموزان به شکل بهتر و جذاب‌تری مسائل درسی را یاد بگیرند و هم توانای کار گروهی را در خود تقویت کنند.

خوب یا بد بودن مدارس استعدادهای درخشان

بدون شک این سوال، دغدغه ذهنی بسیاری از دانش‌آموزان و والدین است که به تحصیل خود و فرزندانشان توجه ویژه نشان می‌دهند. در مرحله اول پاسخ به این سوال می‌توان گفت، باید ببینید که آیا فرد، توانایی تحصیل در مدارس تیزهوشان را چه از لحاظ ضریب هوشی و چه از لحاظ روحی دارد یا خیر؟

بدون شک حجم نسبتا بالای تکالیف و فوق‌برنامه‌های متعدد باعث می‌شود که افراد زیادی از تحصیل در مدارس تیزهوشان خسته شده و کارایی خود را حتی از تحصیل در مدارس عادی نیز از دست بدهند.

متاسفانه در موارد بسیاری شاهد آن بوده‌ایم که خانواده‌های بسیاری بدون توجه به ضریب هوشی و ویژگی‌های شخصیتی فرزندانشان، اصرار زیادی دارند تا فرزند خود را در مدارس تیزهوشان ثبت نام کنند. به این نکته توجه ویژه داشته باشید که اگر فرزند شما بسیار استرسی یا برعکس فرد بی خیال و کم‌تلاشی است، مدارس تیزهوشان نمی تواند گزینه مناسبی برای او باشد.

فضای رقابتی در این مدارس باعث می‌شود، دانش‌آموز دچار استرس شدید شده و توانایی خود را برای درک مفاهیم از دست بدهد. از طرفی ممکن است، دانش‌آموز ضریب هوشی بالایی داشته باشد، اما تلاش زیادی برای درس نکند. در این حالت نیز برنامه‌های درسی و غیر درسی، حجم بالای تمرین‌ها و تکالیف باعث می‌شود دانش‌آموز از درس زده شده و حتی نتایج بسیار نامناسبی بگیرد.

پس در قدم اول باید تشخیص دهید که فرد برای تحصیل در مدارس تیزهوشان مناسب است یا خیر؟ در جواب به این سوال که آیا مدارس تیزهوشان مدارس خوبی هستند یا خیر نیز باید گفت که این مدارس نیز مانند تمام مدارس دیگر مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه به تعدادی از این مزایا و معایب و شرایط قبولی در مدارس تیزهوشان ایران اشاره خواهیم کرد.

مزایای این مدارس

بدون شک، امکانات بیشتر مدارس تیزهوشان نسبت به سایر مدارس، یکی از مزایای تاثیرگذار بر کیفیت تحصیل دانش‌آموزان است. فضای رقابتی در مدارس تیزهوشان به‌طور قابل مشاهده‌ای بیش از سایر مدارس است، به‌همین‌دلیل تلاش دانش‌آموزان برای کسب موفقیت بیشتر خواهد بود. معلمان مدارس از تجربه بالایی در تحصیل برخوردار هستند و معمولا نکات مهم کلاس‌های تقویتی و کنکوری در کلاس‌های مدارس تیزهوشان گفته می‌شود.

برخلاف تصور عموم، مدارس خاص مانند تیزهوشان مدارس تک بعدی نبوده و به دنبال توسعه توانایی‌ و استعدادهای دانش‌آموزان در زمینه‌های مختلف هستند. اوقات بیکاری و زمان تلف شده دانش‌آموزان در مدارس تیزهوشان بسیار کم‌تر از مدارس دیگر است. از طرفی تحصیل در این مدارس مانع از بین رفتن استعدادها و توانایی‌های خاص دانش‌آموزان شده و به آن‌ها برای بروز نبوغ و خلاقیت کمک می‌کند.

معایب این مدارس

معمولا دانش‌آموزان در مدارس تیزهوشان، یک حس غرور و خود برتر بینی نسبت به دیگر دانش‌آموزان پیدا می‌کنند که هم در رفتارهای اجتماعی و هم در میزان تلاششان برای آزمون‌های سراسری، مانند کنکور، تاثیر منفی می‌گذارد.

ممکن است دانش‌آموز تیزهوش تصور کند نسبت به دانش‌آموزان مدارس عادی نیاز به تلاش کمتری دارد و در نتیجه نتواند جایگاه واقعی خود را در آزمون‌های سراسری به‌دست آورد. همچنین از طرفی زیاد بودن حجم فوق‌برنامه‌ها، تمرین‌ها و تکالیف می تواند تا حدی دانش‌آموزان را خسته کند.

حجم بالای این موارد باعث می‌شود دانش‌آموز وقت کم‌تری برای شرکت در جمع‌های دوستانه، خانوادگی یا انجام تفریح داشته باشد. مساله دیگر از معایب تحصیل در مدارس تیزهوشان بالا رفتن سطح توقعات والدین و دانش‌آموزان است که در بسیاری از موارد می‌تواند، مشکل‌ساز شود.

تفاوت مدارس سمپاد، تیزهوشان و استعدادهای درخشان

بسیاری از افراد، سمپاد را مانند مدارس تیزهوشان با مدارس استعدادهای درخشان اشتباه می‌گیرند، اما باید بدانید که سمپاد یک سازمان و معاونت است و نه نوع خاصی از مدرسه! سمپاد که اختصار یافته سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان است، یکی از معاونت‌های مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان محسوب می‌شود که در ابتدا به عنوان یک سازمان جداگانه فعالیت خود را انجام می‌داد.

بسیاری از افراد، مدارس استعدادهای درخشان را با نام مدارس سمپاد نیز می‌شناسند. این معاونت بر تحصیل، استعدادیابی و شکوفا شدن توانایی‌های دانش‌آموزان مستعد یا ضریب هوشی بالاتر از سایر دانش‌آموزان نظارت دارد. این سازمان، مدارس مختلفی در مقاطع ابتدایی، متوسطه اول و دوم و پیش دانشگاهی در هر دو گروه دختران و پسران داشته و دانش‌آموزان خود را بر پایه آزمون‎‌های سراسری در کل کشور انتخاب می‌کند.

مدارس تیزهوشان معمولا در شهرهای بزرگ وجود دارند و دانش‌آموزان از شهرهای مجاور یا شهرستان‌های استان نیز می توانند در آزمون ورودی شرکت کرده و در صورت پذیرش از خوابگاهی که مدرسه در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد، استفاده کنند. آزمون‌های ورودی مدارس استعدادهای درخشان، بیشتر بر دروس علوم، ریاضی و ارزیابی هوش تکیه می‌کند و این دروس در امتحان از ضریب بالاتری برخوردار هستند.

سال ۱۳۹۶ سال تغییر در سمپاد و به چالش کشیدن مدارس غیرانتفاعی بود. در بهمن ماه این سال اعلام شد که آزمون ورودی به مدارس تیزهوشان از ابتدایی به متوسطه اول حذف شده و مدارس سمپاد و استعدادهای درخشان برای متوسط اول و سال هفتم دانش‌آموز جدیدی را پذیرش نخواهد کرد.

وزیر آموزش‌وپرورش وقت، آقای سید محمد بطحایی، یکی از مهم‌ترین دلایل لغو مدارس تیزهوشان در دوره متوسطه اول را کاهش میزان اضطراب دانش‌آموزان دوران ابتدایی عنوان کرد. یک روز بعد اعلام شد که مدارس تیزهوشان در دوره متوسطه دوم فعالیت خود را ادامه داده و آزمون ورودی از متوسطه اول به متوسطه دوم برقرار است.

باقی ماندن یا لغو مدارس استعدادهای درخشان و سمپاد، موافقان و مخالفان بسیاری داشت. مخالفان لغو مدارس سمپاد به این مساله اعتقاد داشتند که حذف مدارس خاص باعث قدرت گرفتن مدارس غیرانتفاعی و از بین رفتن عدالت آموزشی می‌شود و از طرفی موافقان حذف این مدارس بر این مساله تاکید داشتند که مدارس سمپاد باعث ایجاد اضطراب در دانش‌آموزان شده و فشار درسی زیادی بر آن‌ها وارد می کند.

بعد از خبر حذف مدارس سمپاد خانواده‌های دانش‌آموزان سمپاد به این قانون اعتراض کرده و نگرانی و دغدغه خود را نسبت به آینده تحصیلی فرزندان خود بیان کردند. نهایتا در خرداد سال ۹۷، بعد از مدت‌ها بحث و گفت‌وگو درباره مدارس استعدادهای درخشان، قرار بر این شد که این مدارس به فعالیت خود ادامه دهند با این تفاوت که شیوه برگزاری آزمون ورودی تغییر کند.

آزمون ورود به پایه هفتم در مدارس سمپاد بر سنجش هوش دانش‌آموزان تکیه داشته و افرادی که بتوانند نمره قبولی این آزمون هوش را دریافت کنند جواز ورود به این مدارس و تحصیل در آن‌ها را به دست می‌آورند. با تغییر در این شیوه برگزاری آزمون، بیشتر دانش‌آموزانی که واقعا از ضریب هوشی بالایی برخوردار هستند وارد این مدارس شده و حق هیچ دانش‌آموز تیزهوشی ضایع نخواهد شد.

امکانات

امکانات مدارس سمپاد مانند مدارس تیزهوشان بیشتر از مدارس عادی بوده و سطح تدریس و آموزش در این مدارس نیز بالاتر است. در این مدارس، دانش‌آموزان به طور ملموس‌تر و عملی با دروس مختلفی مانند زیست، شیمی و فیزیک آشنا شده و مفاهیم را به‌طور دقیق و عمقی یاد می‌گیرند.

در این مدارس نیز مانند مدارس تیزهوشان، معلم‌ها و کادر اجرایی از افراد با تجربه و موفق در زمینه کاری و تدریس خود انتخاب می‌شوند تا بتوانند بسیاری از نکات مهم و خارج از چهارچوب کتاب را به دانش‌آموزان بیاموزند.

در این مدارس کلاس‌های فوق‌برنامه، تکلیف‌های بیشتر و سنگین‌تر و روش‌های مختلف تدریس مانند فیلم، ارائه کنفرانس دانش‌آموزی و شرکت در سمینارهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بسیاری از مدارس استعدادهای درخشان، فعالیت‌های فوق‌برنامه مانند کلاس‌های رباتیک، سازه ماکارونی و غیره برگزار شده تا علاوه‌بر بالا رفتن سطح تحصیل و سواد، دانش‌آموزان بتوانند در جنبه های هوشی دیگر نیز وارد عمل شده و توانایی های خود را گسترش دهند.

اساس‌نامه

برای شرکت در آزمون مدارس تیزهوشان، باید دانش‌آموزان فاکتورهای خاصی داشته باشند. برای مثال میانگین نمرات دانش‌آموزان نباید از ۱۵ کم‌تر بوده و هیچ نمره زیر ۱۲ در کارنامه او وجود نداشته باشد. ممکن است شما به دلایل مختلف از جمله جابجایی محل سکونت خانواده مجبور شوید مدرسه محل تحصیل خود را از شهری به شهر دیگر تغییر دهید.

در صورتی که در مدارس تیزهوشان درس می خوانید و قصد دارید در شهری که به آن سفر می کنید نیز وارد مدرسه تیزهوشان شوید، باید در مرحله اول مطمئن شوید مدرسه مورد نظر ظرفیت خالی برای پذیرش دانش‌آموز جدید را دارد یا خیر؟

دانش‌آموز باید حداقل نمره ورودی در مدرسه تیزهوشان مورد نظر را در آزمون ورودی کسب کرده باشد، زیرا هرکدام از مدارس تیزهوشان حداقل نمره قبولی مختص به خود را دارند. در صورتی که تمام شرایط فوق برای جابه‌جایی را داشتید، نیاز به تایید اداره آموزش پروش استان مقصد نیز دارید. لازم است این نکته را بدانید که معمولا انتقال بین مدارس در سال اول پذیرش امکان‌پذیر نبوده و در سال‌های بعد باید برای جابه‌جایی اقدام کنید.

بخشنامه جدید ضوابط ورود به مدارس سمپاد

همانطور که در بالا نیز ذکر شد، علاوه‌بر داشتن شرایط خاص و کسب نمره قبولی در آزمون ورودی مدارس تیزهوشان، ورود به این مدارس ضوابط خاص خود را دارد. از جمله شرایط عمومی شرکت در آزمون ورودی مدارس تیزهوشان، دارا بودن تابعیت ایرانی است. البته اتباع غیرایرانی نیز می‌توانند با داشتن شرایط خاص جواز شرکت در آزمون و سپس ورود به مدرسه را پیدا کنند.

شرایط اختصاصی شامل نمرات و معدل دانش‌آموزان است. برای مثال دانش‌آموزانی که در مدارس تیزهوشان متوسطه اول درس می‌خوانند درصورتی می‌توانند بدون آزمون ورودی وارد مدرسه تیزهوشان متوسطه دوم شوند که معدل کل سالانه پایه تحصیلی هشتم و نهم آن‌ها بالاتر از ۱۷ باشد. در صورتی که دانش‌آموزی معدل یکی از سال‌های تحصیلی هشتم یا نهم بین ۱۶ تا ۱۷ داشته باشد، نیز طی ضوابط خاصی می‌تواند جواز حضور بدون آزمون در مدرسه تیزهوشان متوسطه دوم را کسب کند.

این دانش‌آموز یک درخواست کتبی همراه با علت افت نمره خود تنظیم کرده و برای شورای معلمین مدرسه متوسطه دوم مورد تقاضا و متوسطه اولی که در حال تحصیل است، ارسال می کند. بعد از تایید شورای معلمان، درخواست به اداره استعدادهای درخشان فرستاده می‌شود تا این اداره نیز آن را بررسی کرده و جواز کسب ورود بدون آزمون به مدرسه تیزهوشان به دانش‌آموز داده شود.

دلایلی مانند افت نمره به خاطر بیماری یا مشکلات خانوادگی می‌تواند شورای معلمین و هیئت تصمیم‌گیری در اداره استعدادهای درخشان را راضی به پذیرش کند.

در صورتی که سوابق ممتازی در فعالیت های پژوهشی، علمی و فرهنگی یا استعداد و توانایی ویژه‌ای در زمینه خاصی باشید، می‌تواند فاکتور مثبت و موثری برای اخذ مجوز برای شما به‌شمار رود. مساله قابل ذکر آن است که در صورت پایین بودن معدل دانش‌آموز در هر دو پایه هشتم و نهم، او نمی تواند بدون آزمون وارد مدرسه تیزهوشان متوسطه دوم شود و حتما باید در آزمون ورودی شرکت کند.

در نظام آموزشی جدید شرایط ثبت‌نام برای ورود به مدارس تیزهوشان پایه هفتم آن است که دانش‌آموز در تمام دروس نوبت دوم پایه پنجم و ششم ابتدایی، نمره خیلی خوب کسب کرده باشد. دانش‌آموزانی که تنها در یک درس حد نصاب خوب دارند نیز می‌توانند در این آزمون ورودی شرکت کنند.

دانش‌آموزانی که در مدارس ایرانی خارج از کشور تحصیل می‌کنند در صورتی که می‌دانند برای سال تحصیلی آینده به ایران باز می‌گردند، م‌ توانند برای ورود به مدارس سمپاد و مدارس تیزهوشان در آزمون جداگانه‌ای که توسط مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور برگزار شده، شرکت کرده و در صورت اخذ نمره قبولی بتوانند سال جدید را در مدرسه تیزهوشان مورد نظر خود سپری کنند.

همانطور که در بالا نیز اشاره شد، آزمون ورودی به مدارس تیزهوشان متوسطه اول تنها بر اساس آزمون هوش داوطلب بوده و آزمون پیشرفت تحصیلی برای دانش‌آموزان برگزار نمی‌شود این در حالی است که روند برگزاری آزمون ورودی به مدارس تیزهوشان در متوسطه دوم مانند سابق بوده و دانش‌آموز نیاز به سنجش در دروس مختلف تحصیلی را دارد.

روند برگزاری آزمون ورودی

طراحی سوال‌های آزمون ورودی توسط وزارت آموزش‌وپرورش انجام شده و تمامی فرایندهای اجرایی مانند ثبت‌نام اینترنتی، صدور وسایل مورد نیاز آزمون، چاپ، بسته‌بندی و ارسال دفترچه‌ سوالات، تصحیح پاسخ‌نامه، اعلام نتایج، سیستم پاسخ‌گویی به اعتراضات، فناوری اطلاعات و منابع انسانی با نظارت مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان، مرکز حراست و دفاتر مربوط‌به معاونت آموزشی انجام می شود.

مسئولیت برگزاری مناسب و دقیق آزمون در هر استان به عهده مدیر کل آموزش‌و‌پرورش استان مربوطه خواهد بود. تمامی مراحل ثبت‌نام، دریافت کارت ورود به جلسه آزمون، مشاهده نتیجه، ثبت اعتراض، درخواست تجدید نظر و دریافت پاسخ به صورت اینترنتی بوده و نیازی به حضور در مدارس تیزهوشان یا آموزش‌وپرورش ندارید.

قبولی در آزمون ورودی

بعد از آنکه اطلاعات کافی راجع‌به آزمون ورودی و امکانات مدارس تیزهوشان را متوجه شدید، باید بدانید، برای آمادگی در آزمون نیاز به انجام چه کارهایی دارید. قبل از آنکه تصمیم بگیرید در آزمون شرکت گنید، باید به این نکته توجه کنید که عدم‌قبولی شما در آزمون به‌معنای آن نیست که شما فردی تیزهوش نیستید.

جالب است بدانید در دوره اول برگزاری این آزمون، بیش از ۲۰۰ هزار دانش‌آموز در آزمون شرکت کرده‌اند در حالی که تنها ۱۵ هزار نفر از آن‌ها موفق به پذیرش در مدارس تیزهوشان شدند! علاوه‌بر داشتن هوش و استعداد، بدون شک نیاز به تدریس خصوصی ریاضی تیزهوشان و مطالعه کافی منابع آزمون را دارید. باید بتوانید مفاهیم را به‌طور عمیق و اصول خوانده و آن‌ها را در آزمون استفاده کنید.

مانند کنکور، سوالات تستی این آزمون به‌ازای هر پاسخ صحیح یک امتیاز مثبت و به‌ازای هر پاسخ منفی یک امتیاز منفی دارد. بدون شک سطح سوالات از سطح مطالب آموزشی کتاب‌های مدارس بالاتر بوده و شما برای قبولی در آزمون نیاز دارید کتاب های کمک درسی مختلفی نیز بخوانید.

در صورتی که در دروس مختلف احساس ضعف می کنید، بدون شک چند جلسه کلاس تقویتی می‌تواند اشکالات شما را برطرف کرده و شما را به قبولی در آزمون نزدیک کند. در صورتی که قصد شرکت در آزمون ورودی به متوسطه اول را دارید، حتما از کتاب‌ها و نمونه‌‍سوال‌های تست هوش استفاده کنید تا ذهن خود را به حل اینگونه سوال‌ها عادت دهید.

کلام آخر آنکه سعی کنید اضطراب و استرس را از خود دور کرده و در کمال آرامش به جلسه آزمون بروید. همچنین به این نکته توجه کنید که قبولی در آزمون ورودی مدارس تیزهوشان تنها راه موفقیت شما نیست بلکه می‌توانید با تلاش و پشتکار خود به موفقیت برسید.